Bilgisayar kullanıcılarının yeni bir sistem topladıktan sonra ilk yaptığı işlerden birisi de XMP’yi aktif etmektir. XMP bildiğiniz gibi Intel tarafından sunulan bir teknoloji. Yıllardır Intel anakartların yanı sıra AMD anakartlarda XMP’yi aktif ettik. Ancak AM5 platformu ve Ryzen 7000 serisiyle birlikte yeni bir teknoloji sunuldu: Extended Profiles for Overclocking (EXPO).
XMP bir Intel teknolojisi olsa da AMP (AMD Memory Profile), EOCP (Extended OverClock Profile) veya DOCP (Direct OverClock Profile) olarak AMD anakartlarda da kullanılabiliyordu. Yeni XMP 3.0 sürümü başlangıçta yalnızca Intel platformlar için mevcuttu, ancak Ryzen 7000 “Zen 4” işlemcilerin piyasaya sürülmesiyle birlikte AMD platformlarla da uyumlu hale geldi.
Yeni nesil 600 serisi AMD yonga setlerinde tek tıklamayla overclock yapmak mümkün olacak. Üreticiler tarafından hazırlanan profiller, bizim için mümkün olan yüksek hızları ve zamanlama derecelerini otomatik olarak ayarlayacak. AMD EXPO tam olarak XMP 3.0’a alternatif olarak geliyor. Yani Intel’in özel bellek hız aşırtma standardına bir rakip.
Extended Profiles for Overclocking, yani EXPO ile DDR5 bellekler için yerleşik hız aşırtma profilleri sunulmaya başladı. DDR5 RAM’ler ile BIOS’tan açabileceğiniz Extreme Memory Profiles (XMP) gibi. EXPO tarafından sunulan hazır overclock profilleri önceden test ediliyor ve onaydan geçiyor.
RAM ile overclock yapmak CPU overclock işleminden çok daha karmaşık olabiliyor. Bu nedenle XMP ve EXPO gibi hazır overclock profilleri mevcut. RAM profilleri bellekte küçük, erişilemeyen bir yer kaplıyor ve anakartın BIOS’undan hazır ayarlara ulaşmak çok kolay. Henüz net bir bilgi yok, ancak zamanla EXPO ile aynı işlemi işletim sisteminin içinde yapabileceğimiz söyleniyor.
Tekrar hatırlatmak gerekirse, tüm RAM’ler kutudan çıktığı haliyle stok hızında çalışır. DDR4 sistemler genelde 2133 MHz ile yola koyuluyordu. DDR5 söz konusu olduğunda ise çoğu bellek 4800 MHz hızda çalışmaya başlıyor. Kutunun üzerinde örneğin 6000 MHz veya 6400 MHz gibi hızlardan bahsediliyor diyelim. Bu da demek oluyor ki yüksek hızlara erişmek için önceden onaylanmış EXPO ve XMP hız aşırtma profillerini etkinleştirmemiz gerekiyor.
Yeni teknolojiyi kullanan oyuncular, 1080p çözünürlükte %11’e kadar daha iyi performans ve yaklaşık 63 nanosaniyeye kadar daha düşük gecikme süresi elde edebilecek. AMD ayrıca yayılma sürecini hızlandıracak ve maliyeti düşürmek için bu standardı ücretsiz olarak sunacağını söylüyor. Lansman sırasında 6400 MT/sn’ye varan hızlar sunan en az 15 DDR5 belle kiti duyurulmuştu. Corsair, Adata ve G.Skill gibi üreticilerin bazı ürünlerine göz atmıştık. Zamanla EXPO destekli bellekler piyasaya yayılacak.
AMD ayrıca EXPO kitlerinin Ryzen 7000 işlemciler için özel olarak optimize edildiğini söylüyor, ancak bu optimizasyonun pratikte bir performans farkı yaratıp yaratmayacağı belli değil.
EXPO temelde XMP ile aynı ve çok fazla fark görünmüyor. Her ikisi de modüllerin onaylanmış hızda çalışmasını sağlayan overclock profilleri sunuyor. AMD, EXPO’nun açık bir standart olduğunu söylüyor, bu da doğrulama sürecinin AMD için çoğunlukla el değmeden gerçekleştiği anlamına geliyor. Bellek üreticileri test sonuçlarını gönderiyor ve bu sonuçlar insanlar tarafından ulaşılabilir olmalı. Eğer bellek testlerden elde edilen standartları karşılıyorsa, kutusunun üzerinde EXPO işareti bulunacak. Buna karşın XMP kapalı kutu. Intel test sonuçlarını kendisi onaylıyor ve bu sonuçlara ulaşılamıyor.
AMD yıllardır anakartları ve işlemcileriyle XMP profillerine destek sunuyordu. Çip üreticisi, EXPO’nun daha iyi optimizasyon sağlayabileceğini belirtiyor. Ayrıca EXPO’nun Intel işlemcileri desteklemek üzere ayarladığı da söyleniyor. Bazı DDR5 RAM’ler ise hem XMP hem EXPO destekli olarak piyasaya çıkıyor.
AMD EXPO ve Intel XMP Aynı Belleklerde Kullanılabilecek
AMD 600 serisi anakartlar aynı zamanda XMP teknolojisini de destekleyecek. Ancak daha hızlı ve stabil bir sistem isteyen kullanıcılar, AMD’nin yeni platformu için özel olarak uyarlanan EXPO destekli bellekleri tercih etmek isteyebilir.
Peki XMP ve EXPO bir arada nasıl tutulacak? DDR5 bellek hız aşırtma profillerinin tek bir modelde bir arada bulunması mümkün. Bu noktada her iki teknolojiye ait profillerin ayrı tutulacağı söyleniyor. MSI için çalışan bir overclock ustası olan Toppc tarafından da bunun mümkün olduğu onaylandı. SPD (Serial Presence Detect) profilleri farklı baytlara ve bloklara sahip, yani diğer ayarları etkilemeden bir modülde saklanabiliyor.
Intel XMP 3.0 ve AMD EXPO, bellek tedarikçilerinin kullanım modellerine bağlı olarak kullanıcı tanımlı profiller sunmalarına olanak tanıyor. Kullanıcılar oyun performansına pozitif etki ettiği kanıtlanmış düşük gecikmeli profili seçebilecek ya da günlük görevler için kararlı yapılandırma sağlayan varsayılan bellek ayarına bağlı kalabilecek. Yani tercih tamamen kullanıcıya kalmış ve bu iyi bir haber.
